Hành trình cuộc đời là một chặng đường dài tích cóp, làm dày dặn thêm cho mỗi người chiếc túi kinh nghiệm. Trong chiếc túi ấy, có người chứa đựng đầy đủ những niềm vui hạnh phúc, có người lại thấm đẫm những nỗi buồn hay đau khổ. Dù là vậy nhưng có lẽ trong bất kì chiếc túi nào cũng sẽ chứa đủ những hỉ, nộ, ái, ố và cả những kỉ niệm tốt, xấu khác nhau. Ta không thể lựa chọn có cho nó vào chiếc túi của mình hay không, nhưng ta có thể quyết định mình đối xử với nó thế nào. Và vì vậy, “Mỗi chúng ta hãy học cách viết những đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi ân nghĩa trên đá” để chiếc túi kia tràn ngập hương thơm của những điều tốt đẹp và quên đi những đau thương, buồn khổ trong cuộc sống.
Câu nói trích trong câu chuyện “lỗi lầm và sự biết ơn” chỉ vỏn vẹn trong một câu ngắn gọn nhưng đã để lại trong lòng nhiều người những nỗi suy tư. Trong mỗi chúng ta đều lưu giữ cho mình nhiều kỉ niệm, nhiều kí ức mang đủ cảm xúc tốt và xấu. Đặc biệt là những nỗi buồn luôn khiến trái tim nhiều người đau âm ỉ và dai dẳng qua nhiều ngày tháng. Nhưng, đã bao giờ bạn tự hỏi, liệu mình xử sự như vậy là đúng hay sai? Hà cớ gì lại để những nỗi buồn “cháy” trong tim bạn lâu đến thế, sao không nhường chỗ đi để những điều tốt đẹp được “nhảy múa” hay “hát hò” cho tâm hồn bạn? Những đau buồn, những thù hận là những vết tích gây sẹo cho lòng người bởi vậy hãy viết chúng lên cát để xoá tàn đi như câu nói trên.
Cách nói tuy mang hình ảnh nhưng thực chất lại hướng con người đến thái độ khoan dung với những lỗi lầm và buông bỏ những điều buồn đau, thù hận. Để cho chúng tàn phai nhanh trên cát, tâm hồn mỗi người sẽ bớt phần đau thương và nhanh chóng mở ra để đón nhận điều tốt đẹp, điều ân nghĩa – những thứ mà chúng ta nên “khắc ghi lên đá”. Bởi chính chúng mới giúp ta sống biết ơn, sống có tình với những gì ta được trao tặng trong cuộc sống. “Học cách viết những đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi ân nghĩa trên đá” là một trong những bài học đường đời quan trọng khi hướng cho mỗi người đến lối sống tích cực, thái độ sống đúng đắn là sự khoan dung và tình cảm tri ân.
Trong bộ phim “Hậu duệ mặt trời” gây sốt toàn châu Á của truyền hình Hàn Quốc năm 2016 có xây dựng câu chuyện nhỏ về chàng bác sĩ Lee Chi Hoon. Khi nhà máy điện tại Iraq rung lắc lần thứ hai, vì quá hoảng sợ mà Chi Hoon đã buông tay người công nhân anh đang kéo lên để chạy thoát ra ngoài. Mặc dù cuối cùng người công nhân ấy vẫn được cứu và khỏe mạnh nhưng chàng bác sĩ Lee Chi Hoon vẫn dằn vặt bản thân rất lâu. Đáng nói, không chỉ có anh mà người công nhân kia cũng chẳng hề thoải mái chút nào, anh tuy giận Chi Hoon nhưng mỗi lần thấy ánh mắt đầy ăn năn, hối lối của chàng bác sĩ, anh lại vội vã quay đi. Sau pha cứu người đầy dũng cảm của Chi Hoon, anh đã dành cho cậu lời khẳng định rằng cậu chính là bác sĩ, vào lúc ấy cả hai người đều đã được giải thoát.
Với Chi Hoon anh đã buông bỏ được nỗi ân hận suốt mấy ngày qua, còn với chàng công nhân ấy, anh đã thanh thản sau khi xóa đi sự hận thù giày xéo lòng mình.Từ đây, ta hiểu rằng, một trong những điều quý giá mà lòng khoan dung đem đến chính là đưa tâm hồn ta nhẹ nhõm, trở về với sự thanh thản. Không riêng gì với anh công nhân kia, hận thù hay oán trách được lưu giữ trong lòng mỗi người đều sẽ dần dần nảy ra những cái kim nhọn và đâm vào khiến trái tim ta đau. Ta giữ chúng chẳng mang ích lợi gì mà chỉ khiến trái tim ngày một rỉ máu, còn tâm trí cũng chẳng còn thoải mái vì ta cứ mải suy tính, mải đắn đo việc trả thù hay báo oán thế nào. Việc ta dằn vặt người khác âu cũng là tự dằn vặt chính mình.
Bởi vậy, vì đâu mà cứ giữ nó mãi? Hãy khoan dung đi, hãy để những hận thù ấy trôi đi mãi mãi vào trong dĩ vãng. Bạn sẽ chẳng được tiền hay kim cương đâu, bạn sẽ chỉ nhận về sự thanh thản và nhẹ nhõm mà thôi. Nhưng những thứ ấy, dù là có tiền hay rất nhiều tiền cũng vĩnh viễn không thể mua được. Bởi vậy, giây phút ta buông bỏ tất cả oán hận bằng lòng khoan dung là chính ta đã giải thoát cho tất cả những đêm thao thức mất ngủ, những ngày đau đầu tính kế, ta sẽ an yên ngủ say và tỉnh dậy với tâm hồn thật nhẹ nhàng.
Vôn-te – Triết gia Pháp thời Khai sáng từng nói “Sự khoan dung là vị thuốc duy nhất để chữa những lỗi lầm đang làm bại hoại con người trong vũ trụ”. Chính xác rằng, trong cuộc đời mỗi người ai cũng từng mắc những sai lầm và thậm chí là đủ một bộ sưu tập vừa nhỏ vừa lớn. Thử tưởng tượng rằng, nếu khi bạn mắc sai lầm với một ai đó mà vĩnh viễn không được tha thứ, bạn sẽ thế nào? Bạn chết ư? Không đâu, bạn sẽ còn khổ hơn cái chết khi lòng bạn luôn không yên, luôn canh cánh trong lòng về sai lầm ấy. Bạn dần dần còn có thể cáu giận và bất lực khi dù thế nào cũng không thể sửa sai và không được tha thứ.
Đến cuối cùng sẽ mất niềm tin, tự trách mình và bại hoại ngay giữa sự sống. Thật là may khi trong cuộc sống này lòng khoan dung vẫn được hiện diện. Chính nó đã giúp cho những tâm hồn tội lỗi, những trái tim đã trót lầm đường lạc lối được giải thoát và tìm đường quay trở về. Không biết rằng liệu còn ai nhớ đến câu chuyện về Trần Văn Dần – người đã nhận bản án 18 năm vì tội giết người. Vợ bỏ, anh bơ vơ với bản án dài đằng đẵng trong tù. Nhưng với bản tính thật thà, chăm chỉ cùng nỗi nhớ thương hai đứa con bé nhỏ, Dần đã vươn lên cải tạo tốt và ra tù chỉ sau mười năm. Được trao cơ hội làm lại cuộc đời, Trần Văn Dần đã vươn lên từ hai bàn tay trắng và trở thành tỉ phú thanh long ở hiện tại.
Nếu năm xưa, không có sự khoan hồng, bao dung của pháp luật và sự công nhận những cố gắng, anh Dần sẽ thật khó để có được cuộc sống hạnh phúc như bây giờ. Đúng là Sự bao dung đến trong những phút tăm tối của cuộc đời sẽ kéo những con người lên khỏi vũng bùn tội lỗi tuyệt vọng. Họ sai lầm, rất đáng trách nhưng cũng rất đáng thương nếu không được tha thứ, bởi con người luôn có quyền được làm lại. Vì thế mà bao dung mới xuất hiện và tồn tại trong cuộc đời, nó chính là tác giả duy nhất có khả năng tạo nên những câu chuyện mới cho cuộc đời những con người đã từng lạc lối, biến họ trở lại thành những nhân vật chính nghĩa tỏa hương cho cuộc sống.
Trên cát, những dấu chân được lưu lại sẽ bị cuốn trôi bởi những đợt sóng mặn mòi, và lỗi lầm nếu được in trên cát cũng sẽ được như thế. Thay vì trở lại là mặt cát láng mịn, lỗi lầm được quên đi sẽ tạo nên hạnh phúc. Trong gia đình, đó còn là sự giữ lửa êm ấm. Có lẽ ai cũng không thiếu đi những phút yếu lòng hay rung động trước một người nào đó và thậm chí nó vẫn xảy ra kể cả khi đã có gia đình. Nếu người vợ hay người chồng không đủ bao dung cho những lần “chệch hướng” nhẹ nhàng ấy thì gia đình sẽ đổ vỡ rất nhanh chóng.
Cũng tương tự như vậy, cha mẹ hay trách mắng con cái vì vài bài kiểm tra lỡ làm sai hay vài lần làm vỡ đồ thì đứa trẻ vĩnh viễn sẽ chẳng thể nở nụ cười thực sự. Bởi vậy, ta mới thấu rằng sự bao dung trong xã hội đã đem đến nhiều ý nghĩa lớn lao nhưng bao dung trong gia đình mới thực sự giữ lửa tổ ấm, tác động trực tiếp vào cuộc sống của mỗi con người. Gia đình là một điều thiêng liêng không phải ai cũng có, vì vậy để bảo vệ nó mỗi người hãy dành sự bao dung nhiều hơn cho tất cả để dù có là ai khi làm sai điều gì, cũng sẽ chẳng sợ hãi mà cất bước về nhà, sẽ an yên mà dành sự tin tưởng cho mái ấm của mình.
Khác với những sai lầm, ân oán cần phải quên đi thì những điều tốt đẹp, ân nghĩa trong cuộc sống cần được lưu giữ. Và bởi vậy nó mới xứng đáng được khắc lên đá, để giữ mãi, để trường tồn sau tất cả những thay đổi của thời gian. Hành động ấy người ta gọi đó là lòng tri ân.
Ta sống tri ân vì nghĩa gì? Vì tiền bạc, quyền lực hay địa vị? Không, ta sống tri ân là vì cha, vì mẹ, vì những người đã sinh thành và nuôi lớn chúng ta. Bởi như “cây có cội”và “sông có nguồn”, mỗi người đều có cái gốc gác thân quán của riêng mình mà đại diện chính là cha mẹ. Sống tri ân giúp trái tim ta luôn hướng về phía họ, trong tim ta sẽ luôn luôn dành một vị trí cho cha mẹ hiện diện. Không chỉ tri ân với cha mẹ, ta còn cần dành tình cảm đó cho ông bà, cho thầy cô những người đã có công nuôi ta lớn lên và giúp ta trưởng thành. Ta bước ra được cuộc đời là nhờ bàn tay vun vén cũng như tình cảm của biết bao người, và vì vậy cần biết ơn, cần nhớ lấy để giữ lấy trọn đạo, sống hướng về cội nguồn để dù có đi xa mãi, cũng được trở về với vòng tay chào đón luôn luôn nhiệt tình.
Tri ân với cha mẹ là đạo làm con, tri ân với thầy cô là đạo người học trò còn tri ân trong cuộc sống là đạo làm người. Trong hải trình mà tôi đã nhắc đến đầu tiên, mỗi chúng ta sẽ gặp vô số người tốt, những con người hồn hậu mà sẵn sàng giúp đỡ ta, nâng đỡ ta. Biết ơn họ không phải là để ngày mai khi bước qua cảnh nghèo nàn mà trở nên giàu có, ta sẽ dễ dàng đem vài vali đầy tiền đôla đến trả ơn. Không phải, tri ân trong cuộc đời vốn không phải thế.
Ta biết ơn và khắc ghi những điều ân nghĩa để hôm nay, mai sau, mai sau và mai sau nữa sẽ sẵn sàng đứng ra giúp người, đứng ra quan tâm và hỗ trợ như người khác đã từng giúp mình. Cái đạo lí ấy nó không chỉ là truyền thống tốt đẹp của dân tộc mà nó còn là một lối sống cần có, phải có ở mỗi người. Tri ân sẽ khiến người ta dừng lại không biến thành những kẻ vô tâm, bạc bẽo trong dòng đời hỗn tạp ngoài kia. Bởi vậy dù bận rộn hay vội vã thế nào, cũng đừng quên việc khắc ghi lại những món quà từ lòng tốt, từ sự quan tâm để giữ gìn và trân quý và tạo cơ hội cho bản thân hoàn thiện con người của chính mình.
Trên đá, khi muốn khắc ghi những lời tốt đẹp cũng thật khó khăn, bởi đá rất cứng. Nhưng cũng chính sự cứng rắn ấy mới giữ cho những điều ân nghĩa kia không biến mất đi theo dòng chảy thời gian. Trong những ngày dịch bệnh Covid 19 tung hoành tại Việt Nam, để đổi lấy sức khỏe và sự an toàn của bệnh nhân, biết bao bác sĩ đã thức trắng đêm, chịu đựng sự nóng bức trong bộ đồ bảo hộ bí bách và đối mặt với nguy hiểm trực chờ đã biết trước. Họ là những người anh hùng, và toàn thể nhân dân Việt Nam đều hiểu điều đó.
Thế nên những lá thư, những lời thăm hỏi cùng những món quà đã lần lượt được gửi đến các bác sĩ nhằm tiếp thêm chút sức mạnh nho nhỏ cho họ. Hành động tri ân đẹp đẽ này đã được gửi đi từ biết bao con người Việt Nam, nó đã bày tỏ một phần ý nghĩa rằng, lòng tốt cùng sự hy sinh của các bác sĩ ấy đã được khắc ghi trọn vẹn lên đá, để dẫu có mai sau xa xôi thế nào, con cháu và mọi người vẫn sẽ luôn nhớ đến. “Những món quà hôm nay như tiếp thêm năng lượng cho đội ngũ anh em y bác sĩ tại bệnh viện. Chúng tôi hứa sẽ cố gắng hoàn thành tốt nhất công tác phòng, chống dịch. Các y bác sĩ đang điều trị cho các bệnh nhân nhiễm Covid-19 hiện tại đang ở trong khu cách ly nên không thể trực tiếp cảm ơn Hội Nhà báo.
Chúng tôi sẽ gửi quà và toàn bộ tình cảm của mọi người đến các bác sĩ đang thực hiện nhiệm vụ trong khu cách ly” ,đó là lời chia sẻ đầy xúc động của bác sĩ Lê Đức Nhân – Giám đốc tại bệnh viện Đà Nẵng. Bạn thấy không? Khi tri ân được nhân lên cùng nhau nó đồng thời cũng là sự công nhận những cố gắng hay cống hiến của người khác và bởi vì vậy khiến người ta mới càng muốn nỗ lực, càng muốn viết tiếp những điều đẹp đẽ đến cho cuộc đời.
Khi khoan dung và tri ân được thể hiện, con người ta đều thật dễ dàng để cảm nhận. Những ngày còn bé, ta được biết đến sự trả ơn của các loài vật bé nhỏ dành cho con người trong câu chuyện “cứu vật, vật trả ơn nhân trả oán”. Còn lòng bao dung ta được thấy qua sự tha thứ của Thạch Sanh dành cho Lí Thông – người đã mưu kế và hãm hại chàng vào chỗ chết rất nhiều lần. Đó chính là sự hiện diện của lòng bao dung và sự tri ân trong văn chương còn trong cuộc sống hay xã hội là nơi con người trực tiếp sinh sống và phát triển nên những tình cảm ấy, người ta lại càng dễ dàng nhìn thấy.
Mặc dù bị mất đi bàn chân trái do sơ ý và sự cẩu thả của người tài xế, Ting Lan Kin đã chẳng hề tỏ ra tức giận mà thậm chí còn thương, không đi kiện vì người ta “còn phải nuôi gia đình nữa chứ”. Sự bao dung hóa ra lại có thể cao cả đến vậy, khi con người ta dù bị tổn thương đến thế nào vẫn sẵn sàng thương xót và tha thứ cho người đã hại chính mình. Bao dung còn thể hiện là khi ta dừng lại mọi lời chỉ trích hay soi mói trước lỗi lầm của người khác để mang ánh nhìn tích cực hơn, vào những điểm tốt hay sự cố gắng của họ. Bởi vậy mà bao dung đôi khi cũng giống như tri ân, lại tạo thêm sức mạnh cho nhiều người nỗ lực.
Hành động thể hiện sự tri ân cũng rất đơn giản, nó chỉ là bó hoa tặng thầy cô giáo cũ nhân ngày 20-11, hay vài lời hỏi thăm cha mẹ khi đi học đi làm ở những nơi xa, và gần gũi nhất là cái đấm lưng, cốc nước mát rót cho mẹ khi mẹ đi làm đồng trưa nắng phải về. Tri ân thể hiện được và bao dung cũng thế, nó đơn giản nhưng ít ai lại dễ dàng thực hiện được, bởi có lẽ với nhiều người, để bao dung hay tri ân cần có một điều kiện nhất định nào đó. Nhưng thực ra, nó vẫn luôn làm được với bất kì hoàn cảnh nào, dù bạn nghèo đói hay giàu sang, dù bạn là trẻ nhỏ hay người trưởng thành, những tình cảm trên bạn hoàn toàn có thể thể hiện bằng một tấm lòng trân thành.
Thế nhưng với một xã hội vốn có rất nhiều quỹ đạo, ta vẫn bắt gặp ngoài kia những con người ích kỉ, hẹp hòi, thiếu đi sự vị tha cần thiết trong cuộc sống. Đó là cha mẹ – những bậc phụ huynh luôn lợi dụng chức vụ của mình để áp đặt lên con cái nghĩa vụ học tập, nghĩa vụ phải trở thành một thiên tài xuất chúng. Mỗi khi con làm sai, họ đều thẳng tay trách mắng mà chưa bao giờ dùng sự bao dung nên có ở một người cha, người mẹ để thấu hiểu.
Chính xác với sự hẹp hòi của bản thân, các bậc cha mẹ đã đẩy con cái vào cái vòng luẩn quẩn của áp lực học hành, của điểm số mỗi tháng mà chẳng hề biết tới niềm vui, hay những phút giây thư giãn và đặc biệt chẳng bao giờ chúng nhận được sự bao dung, tha thứ vô cùng cần thiết của cha mẹ. Ngoài họ, ta còn thấy trong xã hội là người giám đốc cứ sai là thích quát mắng hay ném tài liệu, đuổi việc nhân viên, đó là cô người yêu đỏng đảnh đòi chia tay chỉ vì một lần bạn trai đến muộn,… những người như họ vĩnh viễn sẽ không thể thấu hiểu ý nghĩa cuộc đời là con người ta được phép sai và cũng có quyền được làm lại, họ không thể mãi mãi giống như robot, luôn làm đúng mà chưa từng dùng đến cảm xúc hay suy nghĩ của mình.
Còn đó, cũng trong xã hội là những con người vô ơn, bất nghĩa đang ngày một xuất hiện nhiều hơn. Gần đây là câu chuyện đầy phẫn nộ về người phụ nữ đánh đập, đổ chất bẩn lên đầu mẹ già đã 88 tuổi. Những hành vi như vậy là biểu hiện cho sự suy đồi đạo đức, cho những suy nghĩ lệch lạc trong việc điều chỉnh hành vi nhân cách của chính mình. Những con người vô ơn luôn tự bào chữa bởi hoàn cảnh khó khăn hay bận rộn công việc mà không trở về thăm cha mẹ khi họ bị ốm, không cứu giúp người đã từng có ơn với mình,… thực chất họ đã quên hết tất cả sau khi được giúp đỡ, được quan tâm. Những con người ấy đáng bị lên án, đáng để xã hội nhìn thấy mà tự nhìn lại và chấn chỉnh hành vi của mỗi người.
Có lẽ trong cuộc sống này, những điều đau buồn, sai lầm đáng để quên đi và những điều tốt đẹp đáng để lưu giữ theo thời gian. Nhưng những sai lầm nếu xảy ra quá nhiều, bao dung lặp đi lặp lại thành ra sự dung túng. Mà sự dung túng luôn luôn tác dụng ngược lại, cổ vũ cho con người tiếp tục đi theo cái xấu, tiếp tục làm sai mà chẳng hề trăn trở. Bởi vậy khoan dung cũng phải đúng lúc đúng chỗ và phù hợp với hoàn cảnh, không nên quá dễ dàng cho sự cho đi sự khoan dung bởi nếu như vậy người làm sai sẽ không thể nhận ra lỗi của mình mà sửa chữa. Khi có thể, trước khi tha thứ hãy dành vài phút nói ra những lỗi sai và giúp những người đó nhận thức được trong hành động của mình. Còn đối với tri ân, trong xã hội có nhiều “thùng rỗng kêu to” chỉ nói mà không làm, chỉ hình thành những sự quan tâm trong suy nghĩ mà không tiến tới hành động, như vậy việc tri ân sẽ không được thể hiện ra và những ý nghĩa tốt đẹp của nó không được biết đến, đồng thời những giá trị nhân văn trong đạo lý ấy cũng không được truyền đi và tỏa ra tới mọi người trong xã hội.
Nếu trong cuộc sống này cát biểu hiện cho những điều mỏng manh và dễ dàng xóa nhà thì đá lại là thứ trứng rắn khó có thể phá vỡ theo thời gian. Bởi vậy khi viết lên cát những điều tồi tệ, xấu xa để những dòng nước cuốn đi, khiến những điều đó biến mất khỏi thế gian. Còn trên đá những điều tốt đẹp sẽ mãi được lưu giữ và ghi nhớ. Từ đây mỗi người cần thấu hiểu mà phải mở rộng lòng ra, trước mỗi sự việc không nên mang cái tư duy hẹp hòi, ích kỷ đi phán xét, ta cần sự khoan dung để biến những thế giới tối tăm trong tâm hồn người khác được dẫn đường đi đến ánh sáng. Còn những điều tốt đẹp, ân nghĩa sẽ góp một phần hoàn thiện nhân cách cho mỗi con người, vì vậy dù là ai sẽ nhận được sự giúp đỡ hay nhìn thấy những hành động đẹp, hãy khắc ghi nó trong tim và từ đó nhắc nhở bản thân về lòng tốt về sự đối đãi nhân hậu của bản thân đối với những người xung quanh.
Guồng quay tất bật của cuộc sống đang dần kéo chúng đã đi, đưa con người hòa vào thế giới của sự hư vô vô định nơi chúng ta khó khăn trong việc điều chỉnh bản thân. Nó xóa nhòa dần những điều tốt đẹp trong con người, xoay vòng khiến ta vô cảm mà quên đi việc tha thứ cho nhau, quên đi việc phải giúp đỡ và ghi nhớ những điều tốt đẹp của nhau. Khi ta dừng lại đến cuối cùng lại trở thành một con người trống rỗng, không cảm xúc và không được tôn trọng. Vì thế, đừng ngại ngần bao dung cũng như lưu giữ những điều tốt đẹp ý nghĩa của người khác. Chỉ có như vậy cuộc sống mới có thể nở hoa, những người sai lầm mới có thể tái sinh và lòng tốt mới được nhân lên lan tỏa với mọi người.
