Tác phẩm Bài toán dân số, với câu chuyện bài toán cổ về cấp số nhân, tác giả đã đưa ra những con số buộc người đọc phải liên tưởng và suy ngẫm đến vấn đề gia tăng dân số. Và nếu không hạn chế sự gia tăng dân số thì con người sẽ tự làm hại chính mình.
Tìm hiểu chung về văn bản Bài toán dân số
– Nội dung chính: Chủ đề bao trùm mà văn bản muốn làm nổi bật là thế giới đang đứng trước nguy cơ bùng nổ dân số quá nhanh. Đó là hiểm họa cần phải báo động vì đó là con đường “tồn tại hay không tồn tại” của chính loài người.
– Bố cục văn bản:
+ Phần 1 (từ đầu… sáng mắt ra): bài toán dân số được đặt ra từ thời cổ đại
+ Phần 2 (tiếp… sang ô thứ 34 của bàn cờ): tốc độ gia tăng nhanh chóng dân số thế giới
+ Phần 3 (còn lại): tìm kiếm lời giải cho bài toán dân số.
Hướng dẫn soạn bài Bài toán dân số
Gợi ý trả lời câu hỏi đọc hiểu soạn bài Bài toán dân số trang 131, 132 SGK Ngữ văn 8 tập 1.
I. Soạn bài Bài toán dân số phần Đọc – hiểu
1- Trang 131 SGK
Xác định bố cục của văn bản, nêu nội dung chính của mỗi phần. Riêng về phần Thân bài, hãy chỉ ra các ý lớn (luận điểm).
Trả lời
– Văn bản chia làm 3 phần:
+ Phần 1 (từ đầu… sáng mắt ra): bài toán dân số được đặt ra từ thời cổ đại
+ Phần 2 (tiếp… sang ô thứ 34 của bàn cờ): tốc độ gia tăng nhanh chóng dân số thế giới
+ Phần 3 (còn lại): tìm kiếm lời lời giải cho bài toán dân số.
2- Trang 131 SGK
Vấn đề chính mà tác giả muốn đặt ra trong văn bản này là gì ? Điều gì đã làm tác giả “sáng mắt ra” ?
Trả lời
– Vấn đề tác giả muốn đặt ra trong bài:
+ Bài toán dân số được đặt ra từ thời cổ đại: ô đầu tiên trên bàn cờ chỉ là 1 hạt thóc, nếu gia tăng theo cấp số nhân, lượng thóc đủ để phủ kín bề mặt trái đất
+ Sự gia tăng dân số giống như lượng thóc tăng lên trong các ô của bàn cờ.
+ Phấn đấu để mỗi gia đình có hai con là rất khó, vì tỉ lệ phổ biến phụ nữ sinh hơn hai con rất đông.
=> Vấn đề được đặt ra: con người sinh sôi trong khi diện tích đất đai không tăng thêm. Để đảm bảo sự ổn định cần phải hạn chế sự gia tăng dân số- bài toán nan giải của xã hội hiện đại.
3- Trang 131 SGK
Câu chuyện kén rể của nhà thông thái có vai trò và ý nghĩa như thế nào trong việc làm nổi bật vấn đề chính mà tác giả muốn nói tới ?
Trả lời
– Sử dụng câu chuyện kén rể của nhà thông thái:
+ Tác giả làm nổi bật vấn đề gia tăng dân số, tạo sức hấp dẫn cho bài viết
+ Nhấn mạnh vấn đề gia tăng dân số có từ thời cổ đại còn tồn tại tới thời hiện đại.
+ Tốc độ gia tăng dân số kinh khủng bằng hình ảnh số thóc khổng lồ “có thể phủ kín bề mặt trái đất”…
=> Sự so sánh giúp người đọc dễ hình dung ra thực trạng vấn đề, qua đó cảnh tỉnh mọi người sự bùng nổ dân số đang diễn ra mạnh mẽ, cần có biện pháp khắc phục.
4- Trang 132 SGK
Việc đưa ra những con số về tỉ lệ sinh con của phụ nữ ở một số nước theo thông báo của Hội nghị Cai-rô nhằm mục đích gì ? Trong số các nước kể tên trong văn bản, nước nào thuộc châu Phi và nước nào thuộc châu Á ? Bằng những hiểu biết của mình về hai châu lục đó, trước những con số tỉ lệ sinh con đã nêu, em có nhận xét gì về sự phát triển dân số ở hai châu lục này ? Có thể rút ra kết luận gì về mối quan hệ giữa dân số và sự phát triển xã hội ?
Trả lời
– Việc đưa ra con số về tỉ lệ sinh con của một số nước theo thông báo của Hội nghị Cai-rô nhằm mục đích:
+ Thông báo rằng những nước chậm phát triển có tỉ lệ gia tăng dân số mạnh (phụ nữ các nước này sinh nhiều con)
+ Sự gia tăng dân số tỉ lệ nghịch với tốc độ phát triển kinh tế
+ Mối quan hệ mật thiết giữa tốc độ gia tăng dân số với tốc độ phát triển kinh tế
+ Đời sống xã hội kém dẫn tới tình trạng gia tăng dân số tăng vọt.
– Những nước châu Phi: Nê-pan; Ru-an-da; Tan-da-ni-a; Ma-đa-gát-xca. Những nước châu Á: Ấn Độ và Việt Nam.
=> Các nước châu Á, và châu Phi có phát triển kinh tế chậm, nghèo và tỉ lệ gia tăng dân số.
=> Sự phát triển xã hội phụ thuộc vào sự phát triển của dân số.
II. Luyện tập
Câu 1. Liên hệ với phần “Đọc thêm” để tìm câu trả lời: Con đường nào là con đường tốt nhất để hạn chế sự gia tăng dân số? Vì sao?
Con đường tốt nhất để hạn chế gia tăng dân số: Đẩy mạnh giáo dục cho phụ nữ - sự lựa chọn sinh đẻ là thuộc quyền của phụ nữ, không dùng mệnh lệnh hay biện pháp thô bạo để cấm đoán hay can thiệp. Vì nâng cao nhận thức của phụ nữ về vấn đề sinh sản chính là hạ thấp tỷ lệ thụ thai cùng như tỉ lệ tử vong và tỷ lệ mắc bệnh…
Câu 2. Hãy nêu các lý do chính để trả lời cho câu hỏi: Vì sao sự gia tăng dân số có ảnh hưởng lớn đối với tương lai nhân loại, nhất là đối với các dân tộc còn nghèo nàn, lạc hậu?
Gia tăng dân số sẽ kéo theo những vấn đề như ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội, vấn đề việc làm, nguy cơ bùng phát các dịch bệnh… Việc gia tăng dân số là một thách thức với các nước nghèo nàn lạc hậu khi gây ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, chất lượng cuộc sống con người…
Câu 3. Dựa vào số liệu về sự gia tăng dân số thế giới đã nêu trong phần “Đọc thêm”, hãy tính từ năm 2000 đến tháng 9 - 2003 xem số người trên thế giới đã tăng bao nhiêu lần gấp khoảng bao nhiêu lần dân số của Việt Nam hiện nay?
Từ năm 2000 đến 9 năm 2003, dân số thế giới tăng khoảng 240 triệu người. Dân số Việt Nam tính đến số liệu gần nhất là khoảng 95 triệu người. Như vậy số người trên thế giới đã tăng gấp 2,5 lần so với dân số Việt Nam hiện nay.
👉 Soạn bài Bài toán dân số giúp em nắm vững kiến thức của bài học và trả lời các câu hỏi đọc hiểu và bài tập trang 131, 132 SGK Ngữ Văn lớp 8 tập 1.
Xem thêm: Mầm mống hay mầm móng là gì
